Historische pandemieën
Het woord 'pandemie' is ons ondertussen allemaal welbekend. We worden er allemaal mee geconfronteerd. En met 'allemaal' wordt dan ook werkelijk iedereen bedoeld. Een pandemie is kort gezegd een epidemie die de hele wereld treft. Maar vanaf wanneer kunnen we nu spreken van een 'pandemie'? Welke ziektes uit het verleden werden ook beschouwd als pandemieën? En bestaan er ook varianten op het woord?
Afkomst
Het woord 'pandemie' is afkomstig uit het Grieks. παν (pan) betekent geheel. δῆμος (demos) betekent volk. Hieruit kun je dus al afleiden dat een pandemie de gehele bevolking betreft. Dit is iets wat we nu ook duidelijk kunnen zien. Het coronavirus vond haar oorsprong in China, meer bepaald in Wuhan. Het situeert zich in het westen van China en telt iets meer dan 11 miljoen inwoners. Daar werden tot nog toe meer dan 50.000 besmettingen vastgesteld. Even vergelijken: in heel China zijn er ongeveer 85.000 besmettingen.
Fasen in een pandemie
Natuurlijk wordt er niet van de ene op de andere dag van een pandemie gesproken. Dit is iets dat zich geleidelijk opbouwt. Deze opbouw bestaat uit zes fasen, zo bepaald door de WHO (World Health Organisation).
In de eerste fase wordt er vermeld dat er geen dierlijke griepvirussen circuleren waarvan er geweten is dat ze infecties kunnen veroorzaken bij mensen. Hier is er dus duidelijk nog geen sprake van gevaar.
In de tweede fase is dit wel het geval. Een dierlijk griepvirus heeft gezorgd voor een infectie bij een mens. Dit virus wordt vanaf dan als een mogelijke veroorzaker gezien van een pandemie.
In de volgende fase zijn er meerdere mensen die dit dierlijke virus hebben opgelopen. Er is echter nog geen sprake van een grootschalige overdracht van mens op mens.
De vierde fase wordt afgekondigd als er bewijs is dat het virus van mens op mens overgedragen kan worden. Dit betekent dat de kans op een uitbraak reëel is. Vanaf deze fase is er dus een verhoogde kans op de uitbraak van een pandemie, maar deze valt nog te vermijden.
Als men in de vijfde fase terechtkomt, dan wil dit zeggen dat het griepvirus ook besmettingen telt in 2 of meer landen van dezelfde WHO-regio. Er worden hier zes verschillende regio's onderscheiden: de Afrikaanse regio, de regio van het oostelijke Middellandse Zeegebied, de regio van heel Amerika, de Europese regio, de West-Pacifische regio en tot slot nog de regio van Zuidoost-Azië, waar corona voor het eerst voorkwam.
In de laatste fase komt men dan tot de effectieve pandemie. Dit is het geval als er in een land in een andere WHO-regio besmettingen zijn.
Historische pandemieën
Dit is niet de eerste keer dat de mens wordt geconfronteerd met een pandemie. In het verleden kwam dit ook al enkele keren voor.
De Pest van Justinianus is een pandemie die ontstond in 541 in het huidige Egypte. Van daaruit verspreidde ze zich naar grote delen van Azië, Noord-Afrika, het Middellandse Zeegebied en Europa. Deze ziekte woedde tot ongeveer 750 en maakte in die grote twee jaren miljoenen slachtoffers.
Ook de Pest die eeuwenlang dood en verderf zaaide werd genoemd als een pandemie. Dit was echter niet altijd het geval. Deze ziekte werd soms ook als een gewone epidemie benoemd. In de periode 1896-ca.1945 werd ze als een pandemie beschouwd. Meer dan 12 miljoen mensen stierven aan deze ziekte in die periode.
De Russische Griep brak in 1889 uit in Rusland en maakte wereldwijd ongeveer 1 miljoen doden.
De Spaanse Griep vond haar hoogtepunt in de jaren 1918-1920 en maakte naar schatting tussen de 20 en 100 miljoen doden.
De Hongkonggriep brak in 1968 uit en maakte ongeveer 700.000 slachtoffers.
Een van de meest recente pandemieën is de Mexicaanse Griep. Het ontstond in Mexico in 2009 en maakte van daaruit meer dan 13.000 doden.
Varianten?
Er bestaan ook varianten op het woord 'pandemie'. Een eerste variant is een epidemie. Dit treedt op in een kleiner of groter gebied van mens of dier. Het verschil met een pandemie is dat epidemieën zich niet over de hele wereld verspreiden.
Verder heb je ook endemieën. Deze zijn vergelijkbaar met epidemieën, met dit verschil dat een endemie constant aanwezig is, maar altijd slechts bij enkele personen tegelijk.
Tot slot heb je ook nog een epizoötie. Simpel gezegd zijn dit epidemieën bij dieren.
Afkomst
Het woord 'pandemie' is afkomstig uit het Grieks. παν (pan) betekent geheel. δῆμος (demos) betekent volk. Hieruit kun je dus al afleiden dat een pandemie de gehele bevolking betreft. Dit is iets wat we nu ook duidelijk kunnen zien. Het coronavirus vond haar oorsprong in China, meer bepaald in Wuhan. Het situeert zich in het westen van China en telt iets meer dan 11 miljoen inwoners. Daar werden tot nog toe meer dan 50.000 besmettingen vastgesteld. Even vergelijken: in heel China zijn er ongeveer 85.000 besmettingen.
Fasen in een pandemie
Natuurlijk wordt er niet van de ene op de andere dag van een pandemie gesproken. Dit is iets dat zich geleidelijk opbouwt. Deze opbouw bestaat uit zes fasen, zo bepaald door de WHO (World Health Organisation).
In de eerste fase wordt er vermeld dat er geen dierlijke griepvirussen circuleren waarvan er geweten is dat ze infecties kunnen veroorzaken bij mensen. Hier is er dus duidelijk nog geen sprake van gevaar.
In de tweede fase is dit wel het geval. Een dierlijk griepvirus heeft gezorgd voor een infectie bij een mens. Dit virus wordt vanaf dan als een mogelijke veroorzaker gezien van een pandemie.
In de volgende fase zijn er meerdere mensen die dit dierlijke virus hebben opgelopen. Er is echter nog geen sprake van een grootschalige overdracht van mens op mens.
De vierde fase wordt afgekondigd als er bewijs is dat het virus van mens op mens overgedragen kan worden. Dit betekent dat de kans op een uitbraak reëel is. Vanaf deze fase is er dus een verhoogde kans op de uitbraak van een pandemie, maar deze valt nog te vermijden.
Als men in de vijfde fase terechtkomt, dan wil dit zeggen dat het griepvirus ook besmettingen telt in 2 of meer landen van dezelfde WHO-regio. Er worden hier zes verschillende regio's onderscheiden: de Afrikaanse regio, de regio van het oostelijke Middellandse Zeegebied, de regio van heel Amerika, de Europese regio, de West-Pacifische regio en tot slot nog de regio van Zuidoost-Azië, waar corona voor het eerst voorkwam.
In de laatste fase komt men dan tot de effectieve pandemie. Dit is het geval als er in een land in een andere WHO-regio besmettingen zijn.
Historische pandemieën
Dit is niet de eerste keer dat de mens wordt geconfronteerd met een pandemie. In het verleden kwam dit ook al enkele keren voor.
De Pest van Justinianus is een pandemie die ontstond in 541 in het huidige Egypte. Van daaruit verspreidde ze zich naar grote delen van Azië, Noord-Afrika, het Middellandse Zeegebied en Europa. Deze ziekte woedde tot ongeveer 750 en maakte in die grote twee jaren miljoenen slachtoffers.
Ook de Pest die eeuwenlang dood en verderf zaaide werd genoemd als een pandemie. Dit was echter niet altijd het geval. Deze ziekte werd soms ook als een gewone epidemie benoemd. In de periode 1896-ca.1945 werd ze als een pandemie beschouwd. Meer dan 12 miljoen mensen stierven aan deze ziekte in die periode.
 |
| De zwarte dood, zoals de Pest ook wel genoemd werd |
De Russische Griep brak in 1889 uit in Rusland en maakte wereldwijd ongeveer 1 miljoen doden.
De Spaanse Griep vond haar hoogtepunt in de jaren 1918-1920 en maakte naar schatting tussen de 20 en 100 miljoen doden.
De Hongkonggriep brak in 1968 uit en maakte ongeveer 700.000 slachtoffers.
Een van de meest recente pandemieën is de Mexicaanse Griep. Het ontstond in Mexico in 2009 en maakte van daaruit meer dan 13.000 doden.
Varianten?
Er bestaan ook varianten op het woord 'pandemie'. Een eerste variant is een epidemie. Dit treedt op in een kleiner of groter gebied van mens of dier. Het verschil met een pandemie is dat epidemieën zich niet over de hele wereld verspreiden.
Verder heb je ook endemieën. Deze zijn vergelijkbaar met epidemieën, met dit verschil dat een endemie constant aanwezig is, maar altijd slechts bij enkele personen tegelijk.
Tot slot heb je ook nog een epizoötie. Simpel gezegd zijn dit epidemieën bij dieren.
HLN. (2020, april
17). Chinezen geven toe: dodentol in Wuhan plots 50% hoger. Retrieved
from hln.be:
https://www.hln.be/nieuws/buitenland/chinezen-geven-toe-dodentol-in-wuhan-plots-50-hoger~a8e6e0f0/
z.a. (2020, april
21). Pandemie. Retrieved from nl.wikipedia.org:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pandemie
Dag Thomas
BeantwoordenVerwijderenIn mijn posts legde ik ook vaak een link naar andere pandemieën. Wel had ik er nooit aan gedacht om de verschillende fases uit te leggen, leuk dat je hieraan gedacht hebt. Ik had nooit gedacht dat de fases zo uiteenlopend konden zijn.
Groetjes Femke