Spaanse griep - corona

Al enkele keren werd het coronavirus vergeleken met de Spaanse griep, die precies 102 jaar geleden uitbrak. Tot 100 miljoen mensen stierven toen aan die griep. Daarmee is dit de meest dodelijke pandemie uit de laatste 100 jaar. Is het echter wel verstandig om deze griep te vergelijken met de huidige coronapandemie?

De Spaanse griep: wat?

De Spaanse griep brak uit in 1918. In iets meer dan één jaar tijd maakte ze meer doden dan in de hele Eerste én Tweede Wereldoorlog samen. Ze ontstond niet in Spanje, zoals je uit de naam zou kunnen afleiden. Veel studies spreken van de Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en China als landen waar deze griep haar oorsprong vond. Deze ziekte kreeg de naam omdat Spanje, als neutraal land tijdens de Eerste Wereldoorlog, er als eerste over berichtte. De griep begon met hoge koorts, hoesten, keelpijn en spierpijn, gevolgd door extreme moeheid en flauwten. Men verloor zodanig veel energie dat men niet meer in staat was om te eten of te drinken. Het werd steeds moeilijker om te ademen, waardoor je al enkele dagen na het optreden van de eerste symptomen de dood kon vinden. Een ander opmerkelijk iets was dat deze ziekte vooral jongvolwassenen trof, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het coronavirus, dat vooral de oudste laag van onze bevolking treft. 

Vergelijking coronavirus

De Spaanse griep behoort tot de familie van de Influenza, die zich snel maar relatief gelijkmatig onder de bevolking verspreidt. Coronavirussen besmetten mensen in clusters. Dit zou dus willen zeggen dat deze laatste gemakkelijker in te dijken zou moeten zijn. Toch is dit niet gelukt. Dit zou liggen aan het feit dat de symptomen van corona te vergelijken zijn met de gewone griep. Hierdoor trad er onderschatting op, waardoor het virus zich naar hartenlust kon verspreiden. Aangezien er ook nog geen middel tegen is, kunnen we maar één iets doen, namelijk de verspreiding ervan zoveel mogelijk proberen in te perken. Op dat vlak zijn de technieken vergeleken met 100 jaar geleden nog niets veranderd: quarantaine, isolatie, mondmaskers, handen wassen. Wat men wel geleerd heeft, is dat het opleggen van maatregelen net contraproductief werkt. Je moet de mensen ervan kunnen overtuigen dat ze wel degelijk iets betekenen als ze ervoor kiezen om sociaal contact zoveel mogelijk te vermijden. 

Religie

De dag van vandaag worden virussen vanuit een wetenschappelijke hoek bekeken. In tijden van de Spaanse griep zocht men eerder naar mystieke verklaringen. In het diepgelovige Zamora in Spanje, hield een bisschop daar een noveen (avondgebeden negen dagen op een rij) ter ere van Sint-Rochus, patroonheilige van de pest. Op het hoogtepunt van de ziekte moesten kerkgangers relikwieën van de heilige kussen, met als gevolg dat Zamora het hoogste sterftecijfer van Spanje kende, en zelfs een van de hoogste in Europa.  

Vandaag wordt het coronavirus niet vanuit een religieuze hoek bekeken, behalve in Zuid-Korea, waar een cluster zich in de Shincheonji-kerk situeerde.

Fake news

Een opvallende gelijkenis tussen deze twee ziektes, is het fenomeen 'fake news'. Dit bestaat vandaag vast en zeker, maar ook 100 jaar geleden wisten ze er al van. Vandaag geraakt fake news, mede door social media, veel sneller de wereld rond. Een opvallend iets hierover is de visie van Donald Trump. De president van de VS minimaliseerde de ernst van het coronavirus, terwijl er daar op dit moment toch al meer dan 80.000 doden zijn geteld. De vader van Trump overleed echter destijds aan de Spaanse griep. Dit is toch wel een zeer opvallend gegeven. 

Een voorbeeld van fake news dat zich ook toen al verspreidde, was dat alcohol zou helpen om de strijd aan te gaan met deze ziektes. Dit is uiteraard niet waar. 

In 1918 werden in Rio de Janeiro voetbalmatchen afgewerkt in lege stadions, net zoals dat nu ook zo zal zijn. Het enige verschil met nu: toen konden supporters de matchen niet op tv volgen. 

Zondebok

We schuiven de schuld van de uitbraak van het coronavirus graag in de schoenen van de Chinezen. Ook in 1918 werd een zondebok gezocht. De Brazilianen hadden het over de 'Duitse' griep en de Senegalezen over de 'Braziliaanse' griep. Polen zag een zondebok in de Bolsjewieken, de Denen in de inwoners van het zuiden. De wetenschappers van vandaag hebben er goed aan gedaan om het coronavirus een objectieve naam te geven, namelijk Covid-19. Zo kon verdere stigmatisering alvast vermeden worden.

Om deze blog betreffende vergelijkingen af te sluiten, een bijpassende quote die zegt dat we de Spaanse griep en het coronavirus misschien toch niet te snel met elkaar moeten gaan vergelijken:

"De vergelijking is het zwakste der argumenten" - Karel Jonckheere

Spaanse griep. (z.d.). In Wikipedia. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Spaanse_griep 

Vlemings, J. (2020, maart 12). Gaat de vergelijking van het huidge coronavirus met de Spaanse griep van honderd jaar geleden wel op? Retrieved from hln.be: https://www.hln.be/nieuws/buitenland/gaat-de-vergelijking-van-het-huidige-coronavirus-met-de-spaanse-griep-van-honderd-jaar-geleden-wel-op~a180d0b9/